मालमत्ता खरेदी-विक्री करताना कोणती काळजी घ्यावी

मालमत्ता खरेदी-विक्री करताना कोणती काळजी घ्यावी

कोणत्याही जमिनीची खरेदी किंवा विक्री करण्यापूर्वी, काही महत्वपूर्ण प्रक्रिया आहेत ज्यांच्याशी आपल्याला अवगत करावं आवश्यक आहे. त्या प्रक्रियांमध्ये ७/१२ उतारा, फेरफार, आणि प्रॉपटी कार्ड या कागदपत्रांची तपासणी समाविष्ट आहे. त्यापूर्वी जमिनीचे मालक किंवा विकासकाचे करारनामे स्पष्टपणे तपासणी केले पाहिजे.

तपासणीचे कागदपञे

१.   ७/१२ उतारा :-

७/१२ उतारा जमिनीची सर्वाधिक महत्वपूर्ण कागदपत्रं मानला जातो. ह्या दस्तऐवजात सर्व संदर्भातील माहिती समाविष्ट असते, जसे की जमिनीचा मालक, जमिनीची सार्वजनिक संपत्ती असणारे ठिकाण, वर्तमानी वापर, आणि अधिक.

२.   फेरफार :-

फेरफार एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये संपत्तीचा नवीन मालकाला हक्क दिला जातो. ह्यामध्ये जमिनीची संपत्ती चेक केली जाते, संपत्तीचे ठिकाण आणि सर्व संबंधित माहिती सापडते.

३.   प्रॉपटी कार्ड:-
प्रॉपटी कार्ड हा कागदपत्र आहे ज्यामध्ये जमिनीच्या संपत्तीची संपूर्ण माहिती आणि त्याचे मालकाचे नाव समाविष्ट केले आहे. त्यामध्ये जमिनीचे सार्वजनिक आणि निजी संपत्तीचे विवरण समाविष्ट असतात.

४. संबंधीत इमारतीचे आराखडे (नकाशे किंवा प्लॅन):- पालिका किंवा स्थानिक नगरविकास विभाग अधिका-यां कडून,सिडकोकडून मान्यता प्राप्त झाल्यास बिल्डरला / विकासकाला त्यासंबंधीचे "प्रारंभ प्रमाणपत्र" देण्यात येते.हे प्रमाणपत्र त्यांना मिळाले आहे की नाही ते पाहणे आवश्यक व गरजेचे आहे.

 ५. जमिनीचे मालक किंवा विकासकाचे करारनामे:-
जमिनीचे मालक किंवा विकासकाचे करारनामे त्यांच्याशी असलेल्या संबंधातील कागदपत्र आहेत. ह्या करारनाम्यात जमिनीच्या संपत्तीचे मालक, आणि कोणत्या कामासाठी ती वापरली जाऊ शकते, हे स्पष्टपणे निर्दिष्ट केले आहे.

Table of Contents (TOC)

| Sr. | Headings                                    
| 1   | खरेदीसाठी कागदपत्रांची तपासणी         
| 2   | ७/१२ उतारा                                 
| 3   | फेरफार                                     
| 4   | प्रॉपटी कार्ड                            
| 5   | जमिनीचे मालक किंवा विकासकाचे करारनामे

२. जमिनीची खरेदी करण्यासाठी आणखी काही महत्वपूर्ण कागदपत्रे आवश्यक आहेत.

• टायटल डीड (मालकी हक्क)

टायटल डीड हे एक महत्वाचे कागदपत्र आहे ज्यामध्ये जमिनीच्या संपत्तीची संपूर्ण माहिती समाविष्ट असते आणि त्याचे मालकाचे हक्क प्रमाणित केले आहे.

•  व्यवहार पूर्णत्व

टायटल डीड हे जमिनीच्या संपत्तीचे व्यवहार पूर्णत्व प्रमाणित करते. यात संपत्तीच्या मालकाचे नाव, संपत्तीचे स्थान, आकार, आणि सर्व आवश्यक माहिती समाविष्ट असते.

•  संबंधित कागदपत्रे आणि प्रमाणपत्रे

टायटल डीड सोबतच संबंधित कागदपत्रे आणि प्रमाणपत्रे समाविष्ट करते. ह्यात जमिनीच्या संपत्तीच्या मालकाचे विवादनिराकरण, जमिनीच्या संपत्तीचे ठिकाण आणि सीमा, संपत्तीचे कानूनी मालकाचे दाखले आणि आवश्यक प्रमाणपत्रे समाविष्ट असतात.

३.  जमिनीचा विकास

• बिगरशेतीचा (एन. ए.) प्रमाणपत्र

बिगरशेतीचा (एन. ए.) प्रमाणपत्र हा एक आवश्यक कागदपत्र आहे ज्यामध्ये जमिनीच्या विकासाची माहिती समाविष्ट असते. या प्रमाणपत्राचे नाव विकासाचे ठिकाण, विकासाचा प्रकार, आणि विकासातील शेती यंत्रणा सारखी माहिती समाविष्ट असते.

•  इमारतीचे आराखडे

पालिका/नगरविकास विभागांकडून मान्यता प्राप्त इमारतीचे आराखडे मिळवण्यासाठी पालिका किंवा नगरविकास विभागांकडून मान्यता प्राप्त करावी लागते. ह्यात संपत्तीच्या निर्मितीसाठी आवश्यक दस्तऐवजे आणि कागदपत्रे समाविष्ट असतात.

• महाराष्ट्र ओनरशिप फ्लॅट अँक्ट १९६३
  

महाराष्ट्र ओनरशिप फ्लॅट अँक्ट १९६३ च्या अंतर्गत प्लॅटच्या करारनाम्याची गोष्टींचे स्पष्टीकरण हे आवश्यक आहे. ह्या करारनाम्यात प्लॅटच्या संपत्तीची संपूर्ण माहिती, त्याचे मालक किंवा सहमतदाराचे नाव, ठिकाण, विवादनिराकरण, आणि संपत्तीच्या करारनाम्यातील इतर महत्वाचे माहिती समाविष्ट असते.

• नविन बिल्डींगमध्ये घर घेण्याची प्रक्रिया

नविन बिल्डींगमध्ये घर घेण्याची प्रक्रिया महाराष्ट्र ओनरशिप फ्लॅट अँक्ट १९६३ च्या नियमानुसार अनुसरण केली पाहिजे. ह्या प्रक्रियेत संपत्तीच्या कागदपत्रांची तपासणी, विक्रेत्यांचे प्रमाणपत्र, निर्मितीचे आराखडे, आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे समाविष्ट असतात.

४. विभिन्न चार्ज आणि बिल्डरचे दाखले

४.१ मेटेंनस चार्ज

मेटेंनस चार्ज भरलेला आहे किंवा नाहीते पहावे व भरलेला नसेल तर तो भरावा.

४.२ लाईट आणि पाणीचे बिल

लाईट आणि पाणीचे बिल किती आहे ते पहावे आणी बिल थकीत असेल तर ते भरावे.

४.३ बैंक वा गृहकर्ज

बैंक वा गृहकर्ज देणाऱ्या संस्थांना मिळकत तारण असेल तर बँकेची नाहरकत प्रमाणपञ (NOC) घ्यावी.

४.४  बिल्डरचे दाखले

 बिल्डरचा दाखला पाहण्यासाठी, आपल्या विक्रेत्याकडून विचारले जाणारे दस्तऐवज आणि संबंधित कागदपत्रे आपल्या सोसायटी किंवा बिल्डर कार्यालयात विचारल्यास उपलब्ध होतील. त्याच्यामध्ये मेटेंनस चार्जची विवरणे आणि दाखल्याचे प्रमाणपत्र समाविष्ट असतील.

        महाराष्ट्र ओनरशिप फ्लॅट अँक्ट १९६३ अंतर्गत म्हणजेच प्लॅटच्या करारनाम्यासंबंधी गोष्टींचे स्पष्टीकरण केलेले आहे. त्यामुळे नविन बिल्डींगमध्ये घर घेतांना अथवा पुन्हा विकतांना यातीलबाबी लक्षात घेणे जरूरी आहे .

• विक्रेत्याने घराच्या अँग्रीमेंट दिलेल्या कालावधीत रजिस्ट्रेशन केलेले आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

• पैशासंबंधीच्या सर्व व्यवहाराची अगदी शिल्लक राहिलेल्या रक्कमेची देखील पूर्तता बिल्डरकडे केलेली आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

• महापालिका किंवा त्या  स्वरूपाच्या कार्यालयांत विक्रेत्याने त्या बिल्डींगच्या जागेचा मालक म्हणून खत:ची नोंद केली आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

• जर सोसायटी स्थापन केली असेल तर त्यात सभासद म्हणून विक्रेत्याच्या नावाची नोंदणी आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

• जो ब्लॉक ,गाळा विकत घेणार आहात तो बैंक अथवा ग्रुहकर्ज देणा-या संस्थेकडे तारण (गहाण) ठेवला आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

• जर तो ब्लॉक, गाळा को.ऑ.हौ. सोसायटी अंतर्गत येत असेल तर त्या खरेदी / विक्री व्यवहारासंबंधी सोसायटीकडून नाहरकत प्रमाणपत्र मिळवले आहे किंवा नाही याची खाञी करा.

मृत्युपत्र किंवा अनिवासी भारतीयांचा (एन.आर.आय) ब्लॉक विक्रीचा मुददा असेल तर त्यावेळी इन्कम टॅक्स अधिका-याकडून त्या व्यक्तीला मुक्ततेचे प्रमाणपत्र (एग्झेम्शन सर्टिफीकेट) मिळाले आहे का, हे पाहणे गरजेचे आहे व कायदेविषयक सल्ला घेणे व मालमत्ता खरेदी-विक्री करणे म्हणजे पुढे उद्भवणा-या अडचणी, धोके ,पैशाचा अपव्यय, वेळेचे नुकसान हे टाळता येऊन कायदेशिर मार्गाने मालमत्ता घेणे हे अत्यंत चांगले व आजच्या काळात जरूरीचे आहे. ही सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.